Πάμε σαν άλλοτε... Λιμάνι 7ο

Γράφοντας την ανάρτηση με θέμα το Νέο Κύμα, ξαφνικά, είχα την αίσθηση ότι βρισκόμουν σε μια άλλη εποχή, στην εποχή εκείνη που ως παραγωγός μουσικών εκπομπών σε ραδιοφωνικό σταθμό, είχα την ευκαιρία να «ταξιδεύω» με τα τραγούδια… Κι αποφάσισα πως θέλω να «φύγω» … να «ταξιδέψω» πάλι! Ξεκινώντας από την αρχή… σαν άλλοτε!!
Από αυτό το «μέσον» προσπάθησα να μεταφέρω το σκηνικό μιας ραδιοφωνικής εκπομπής, με θέμα την εξέλιξη του Έντεχνου Ελληνικού Τραγουδιού και με σκοπό όχι τόσο την ιστορική καταγραφή όσο την αισθητική αξιολόγηση του, μέσα από τις κοινωνικές συνθήκες, περνώντας από τα μεγαλύτερα «λιμάνια» του!!
Αυτό το πρώτο μου «ταξίδι» φτάνει σήμερα στο τέλος του μιας και σήμερα μπαίνουμε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, κλείνοντας, χρονολογικά, τουλάχιστον, έναν κύκλο.
Θα ακολουθήσουν κι άλλα εν καιρώ…! Προς το παρόν όμως θέλω να ευχαριστήσω όλους, εσάς που «συνταξιδέψατε» (βλέπε ΛΙΣΤΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ) μαζί μου σ’ αυτό το «ταξίδι»…!
Ελπίζω να ήταν ευχάριστο και εύχομαι να είστε όλοι, πάντα, ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ!!

Get your own playlist at snapdrive.net!

Οι δύο επόμενες δεκαετίες...
Η κατάσταση που επικρατεί στο Ελληνικό τραγούδι τη δεκαετία του ’40 δε διαφέρει και πολύ από εκείνη της προηγούμενης, όσον αφορά στα θέματα που θίγονται μέσα απ’ αυτό. Ο έρωτας, η απονιά, και η καρδιά της γυναίκας, τα μάτια, τα φιλιά, τα χείλη, τα μαλλιά, τα κάλλη της Αθήνας και της Πλάκας, αποτελούν τις μόνιμες συνταγές, παραμερίζοντας έτσι τα αληθινά προβλήματα. Η λήξη του Β’ παγκοσμίου Πολέμου βρίσκει την Ελλάδα αποδιοργανωμένη από κάθε άποψη και οι κατασκευασμένες από τους «συμμάχους» πολιτικές επιλογές που έρχονται σε σύγκρουση με τα οράματα και τις ελπίδες της αντίστασης, αποκοιμίζουν όλες εκείνες τις δυνάμεις που θα μπορούσαν να παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην ανανέωση της τέχνης. Η αυστηρή λογοκρισία που επιβάλουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, πνίγει κάθε σκέψη που θα μπορούσε να διευρύνει τους καλλιτεχνικούς ορίζοντες. Στη δεκαετία του ’40 παρατηρείται μια αυξημένη κίνηση στην παραγωγή τραγουδιών κι ένας μεγάλος αριθμός συνθετών εμφανίζεται. Η κίνηση όμως αυτή, που απέχει από την καθαρή και με αισθητικά κριτήρια μουσική αναζήτηση, θα αργήσει πολύ να μετασχηματιστεί σε ποιότητα. Η μουσική δραστηριότητα των περισσότερων από τους συνθέτες της δεκαετίας αυτής είναι εγκλωβισμένη στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του επαγγέλματος και θα ξοδευτεί περισσότερο στο όνομα του κερδώου Ερμή παρά στη λύρα του Απόλλωνα.
Και η επόμενη όμως δεκαετία, η δεκαετία του ’50, στο μεγαλύτερο διάστημα της, θα κυλήσει χωρίς ιδιαίτερες αλλαγές στη δομή του τραγουδιού. Το μουσικό κλίμα, η μορφή και το περιεχόμενο των τραγουδιών ακολουθεί την ίδια πάντα λεωφόρο, περνώντας καμιά φορά από παρόδους που μετά από μια σύντομη διαδρομή, καταλήγουν σε αδιέξοδο. Η κυριαρχία της αγοράς με τη δισκογραφία, το θέατρο και τον κινηματογράφο απλώνεται και καθορίζει αποφασιστικά το γούστο και τις προτιμήσεις του κοινού, προσανατολίζοντας το στη φτηνή και ανούσια διασκέδαση. Η χωρίς καμιά ποιότητα μαζικοποίηση της ψυχαγωγίας και το κυνήγι της επιτυχίας γίνεται η πυξίδα των περισσότερων δημιουργών που ασχολούνται με το τραγούδι. Ο αμερικανικός τρόπος ζωής, αποτέλεσμα μιας ποσοτικής ανόδου της οικονομίας, χωρίς όμως ελληνικές βάσεις και προοπτική, έχει κατακτήσει τον πληθυσμό των αστικών κέντρων και επηρεάζει βαθιά όλους τους τομείς της τέχνης. Το τραγούδι εξακολουθεί να είναι δέσμιο των ρυθμών της μόδας.

Get your own playlist at snapdrive.net!

Οι προοπτικές για μια αλλαγή στο τραγούδι δε φαίνονται ακόμα πουθενά!
Δεν υπάρχουν ούτε οι προϋποθέσεις αλλά ούτε και οι κατάλληλες συνθήκες γι αυτήν. Η αναζήτηση ενός τραγουδιού με ελληνική ταυτότητα όχι μόνο απουσιάζει εντελώς από τη δουλειά των συνθετών και των στιχουργών αυτής της περιόδου, αλλά βρίσκεται πολύ μακριά και έξω από τις προθέσεις και τις δυνατότητες τους. Το τραγούδι, καθρέφτης της εποχής, στρέφει την προσοχή του στη χωρίς ποιότητα διασκέδαση και στα «βάσανα» της καρδιάς σάμπως να είναι τα μόνα προβλήματα των Ελλήνων της μεταπολεμικής περιόδου.

Το τέλμα αυτό έρχεται να ταράξει η τόλμη των διακηρύξεων του Μάνου Χατζιδάκι, για το λαϊκό τραγούδι. Με αφορμή το ανέβασμα ενός θεατρικού έργου με μουσική δική του, ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης, σε διάλεξη του αποκαλύπτει την ομορφιά που κρύβουν τα λαϊκά μας τραγούδια, αναλύοντας και αποσαφηνίζοντας τη θέση τους στο νεοελληνικό χώρο. Με οξύ κριτικό πνεύμα, παρρησία και υπευθυνότητα, επισημαίνει την ανυπαρξία τραγουδιού με ελληνικό χαρακτήρα στη λεγόμενη «ελαφρά μουσική» και υπογραμμίζει την ανάγκη της στροφής στις πηγές και τον πλούτο της λαϊκής ευαισθησίας. Η αναστάτωση που φέρνει η θέση αυτή του Χατζιδάκι στον πνευματικό κόσμο είναι μεγάλη και οι αντιδράσεις ποικίλες και αλληλοσυγκρουόμενες. Η αρχή όμως για την ανανέωση και την εξυγίανση του ελληνικού τραγουδιού είναι πια γεγονός ένα γεγονός όμως που δεν απλώνεται πέρα απ’ τον κλειστό κύκλο των διανοούμενων και που θα αργήσει πολύ να αγγίξει τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Η μεγάλη μάζα δεν ανταποκρίθηκε άμεσα στην αξία των απόψεων του, επειδή της έλειπε το ιδεολογικό περιεχόμενο αλλά κι επειδή το πολιτικό καθεστώς της εποχής δεν ευνοούσε τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, τέτοιου είδους πρωτοποριακές ιδέες. Δεν θα πρέπει να περνάει απαρατήρητο και το γεγονός ότι ακόμα και τα πιο προοδευτικά μυαλά του μουσικού χώρου της εποχής εκείνης, δεν κατανοούσαν τη σημασία που αργότερα θα έπαιζε το λαϊκό τραγούδι στα μουσικά μας πράγματα και ιδιαίτερα στην εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού.
Ωστόσο το ξεκίνημα του αγώνα της μαραθώνιας, όπως αποδείχτηκε αργότερα, πορείας είχε δοθεί.

Get your own playlist at snapdrive।net!

Το 1958 υπήρξε μια σημαδιακή χρονιά στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού!

Ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει τον «Επιτάφιο»! (Η πρώτη έκδοση ηχογραφήθηκε από τη Νάνα Μούσχουρη σε ενορχήστρωση και διεύθυνση ορχήστρας του Μάνου Χατζιδάκι) Ένα κύκλο τραγουδιών πάνω σε στίχους από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου.
Το γεγονός αυτό που ξεκίνησε από μια εντελώς αυθόρμητη κίνηση ψυχής του συνθέτη και κάτω από ιδιόμορφες συνθήκες (Ο Θεοδωράκης μελοποίησε τον «Επιτάφιο» στο Παρίσι για να τον τραγουδήσει σε συγκέντρωση που είχε σκοπό έναν έρανο για την προεκλογική ενίσχυση της ΕΔΑ, που τότε εξέφραζε το αριστερό κίνημα στο σύνολο του) έμελλε να παίξει τον πιο αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη του ελληνικού τραγουδιού και να εγκαινιάσει με τρόπο εκθαμβωτικό, τη νέα του περίοδο.
Η μουσική του στηριγμένη στους ρυθμούς και στη μελωδική δύναμη των λαϊκών τραγουδιών, απαλλαγμένη από περιττά αρμονικά και ενορχηστρωτικά βάρη, λιτή και αρρενωπή, κατόρθωσε να σμίξει με την ποίηση μ’ έναν τρόπο ιδανικό.
Η απόλυτα πετυχημένη σύζευξη ποιητικού λόγου και μουσικής έφερε στο προσκήνιο την αναγκαιότητα μιας προβληματικής, που από χρόνια χρειαζόταν το ελληνικό τραγούδι όχι μόνο για την ηχητική του ανανέωση αλλά και για να βρει την «αληθινή» του γλώσσα.
Στη νέα λοιπόν αυτή εποχή για το ελληνικό τραγούδι που άρχισε με τον «Επιτάφιο» συντελείται μια ουσιαστική και σπουδαία αλλαγή, τόσο στη μουσική φόρμα, όσο και στο περιεχόμενο των στίχων.

Get your own playlist at snapdrive.net!

Με το ξημέρωμα της δεκαετίας του ’60 αρχίζει η νέα περίοδος για το ελληνικό τραγούδι.
Ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης είναι οι δύο συνθέτες στους οποίους οφείλεται αυτή η αλλαγή, η οποία στη συνέχεια, στηρίζεται στο έργο τους.
Η δουλειά τους, πλούσια σε ποιότητα και ποσότητα αποτελεί σχολή για το ελληνικό τραγούδι και επιδρά βαθύτατα στον κόσμο που κινείται γύρω από αυτό.
Παρά τη διαφορετική αντίληψη που είχαν για τη μουσική αξιολόγηση και αντιμετώπιση του πρώτου υλικού τους, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης είχαν κοινό στόχο που δεν ήταν άλλος από την εξυγίανση του ελληνικού τραγουδιού από την «αρρώστια» της ξενομανίας και τη δημιουργία μιας μουσικής γλώσσας με στοιχεία καθαρά ελληνικά.
Η πλούσια μουσική τους δραστηριότητα στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όπως άλλωστε και στα κατοπινά που θα ακολουθούσαν, έχοντας τη σφραγίδα της νέας ποιότητας, έγινε αποδεκτή και επικυρώθηκε από το λαό. Ένα λαό που δεν ήταν δυνατόν να μην κατανοήσει τη μεγάλη σημασία της προσφοράς τους, αφού έβρισκε στα τραγούδια τους όχι μόνο τη μουσική αλλά και την πνευματική του τροφή.
Από κει και μετά η μουσική προσωπικότητα των δύο μεγάλων συνθετών θα κυριαρχήσει στην καλλιτεχνική ζωή του τόπου και θα επιδράσει με πολλούς τρόπους, άμεσα και έμμεσα στην κατοπινή της πορεία. Η κυριαρχία τους αυτή και όχι μόνο στο μουσικό χώρο, η πανελλήνια απήχηση της δουλειάς τους, θα φανερώσει τη βαθιά τομή που έχει συντελεστεί στο ελληνικό τραγούδι και τη διάθεση του Έλληνα των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του ’60, να αγωνιστεί για ένα νέο πολιτιστικό πρόσωπο! Ένα πρόσωπο που θα επηρεάσει και τον πολιτικό βίο της Ελλάδας!!

Get your own playlist at snapdrive.net!

ΛΙΣΤΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ*: {Οι Λαθρεπιβάτες ;) παραμένουν στο "ΨΥΓΕΙΟ"...!}

ΑΝΑΣΑ ΤΟΥ ΒΟΡΡΑ, ΚΟΥΚΟΣ ΜΟΝΟΣ, ΦΕΓΓΑΡΑΓΚΑΛΙΕΣ, ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ, BUTTERFLY, ISLAND, OLYGIRTOS, ROADARTIST, SIDE21, SILIA, SOTIRIS K, STILIANO, SYNEAS

ΠΗΓΕΣ:

Κειμένων: "Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού 1 & 2" Κώστα Μυλωνά
Τραγουδιών: Η δισκοθήκη μου

*Στη ΛΙΣΤΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ περιλαμβάνονται όσοι "επώνυμα" συνταξίδεψαν σε ένα ή περισσότερα απ' τα "λιμάνια" αυτού του "ταξιδιού"! Οι "λαθρεπιβάτες" είναι στο "ΨΥΓΕΙΟ" λέμε...!