Παρασκευή

Πάμε σαν άλλοτε...

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Γράφοντας την ανάρτηση με θέμα το Νέο Κύμα, ξαφνικά, είχα την αίσθηση ότι βρισκόμουν σε μια άλλη εποχή, στην εποχή εκείνη που ως παραγωγός μουσικών εκπομπών σε ραδιοφωνικό σταθμό, είχα την ευκαιρία να «φεύγω» από την καθημερινότητα... να «ταξιδεύω» με τα τραγούδια…
Κι αποφάσισα πως θέλω να «φύγω» πάλι…
...σαν άλλοτε!!
Θα προσπαθήσω μέσα από αυτό το «μέσον» να μεταφέρω το σκηνικό μιας ραδιοφωνικής εκπομπής, «ταξιδεύοντας» στην εξέλιξη του Έντεχνου Ελληνικού Τραγουδιού και με σκοπό όχι τόσο την ιστορική καταγραφή όσο την αισθητική αξιολόγηση του, μέσα από τις κοινωνικές συνθήκες, περνώντας απ’ όλα τα «λιμάνια» του!! Ελάτε μαζί μου σε τούτο το «ταξίδι»…
Το μόνο που χρειάζεστε στις αποσκευές σας είναι κέφι!! Πολύ κέφι…

ΚΑΛΟ ΜΑΣ ΤΑΞΙΔΙ & ΚΑΛΗ ΑΚΡΟΑΣΗ


Get your own playlist at snapdrive.net!

«Λιμάνι» 1ο: Το Χάος (ανυπαρξία ελληνικής μουσικής )
Η αστικοποίηση της νεοελληνικής κοινωνίας, που συντελέστηκε κάτω από, όχι ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες είχε γνώμονα το ιδανικό του εξευρωπαϊσμού. Φυσικό λοιπόν ήταν οι αστικές μάζες, αναζητώντας κάθε είδους πρότυπα, να τα «ανακαλύπτουν» στις αναπτυγμένες κοινωνίες της Ευρώπης. Το φαινόμενο αυτό δε θα μπορούσε παρά να επηρεάσει το χώρο της μουσικής.
Η περιφρόνηση στη λαϊκή μουσική παράδοση, η αποκήρυξη σε οτιδήποτε είχε σχέση με την εθνική μας ζωή, πρυτάνευε στη σκέψη των νεοελλήνων, που ενστερνίζονταν με ιδιαίτερο ζήλο τα πρωτόγνωρα γι αυτούς ακούσματα των ευρωπαϊκών ρυθμών και μελωδιών.
Η μεταπρατική όμως συνείδηση του νεοέλληνα αν και φαινόμενο πολύ ισχυρό τα τελευταία 170 χρόνια της ιστορίας μας, δεν ήταν η μοναδική αιτία της στροφής του στα ευρωπαϊκά πρότυπα, ούτε και ο μοναδικός λόγος της αναζήτησης μιας νέας πολιτιστικής ταυτότητας.
Τα πρότυπα αυτά του τα έδινε η ίδια η συγκρότηση του κράτους. Η πρώτη μπάντα δημιουργήθηκε το 1825 με ξένους μουσικούς και αρχιμουσικό τον γερμανικής καταγωγής Michael Mangel (είχε έλθει στην Ελλάδα το 1822 ως λοχαγός του γαλλικού στρατού. Έλαβε μέρος στην πολιορκία της Ακρόπολης και σε πολλές άλλες μάχες. Τιμήθηκε και πέθανε το 1840). Η μπάντα αυτή ανήκε στον ελληνικό στρατό που συγκροτήθηκε στο Ναύπλιο με αρχιστράτηγο το συνταγματάρχη του γαλλικού στρατού, Charles-Nickolas Fabvier και ονομάστηκε «μουσικός θίασος». Έπαιζε γερμανικά εμβατήρια (το γνωστό τραγούδι «Μαύρη ειν’ η νύχτα στα βουνά», που παίζεται ακόμα και σήμερα από σταρτιωτικές μπάντες είναι βασισμένο σε μουσική από γερμανικό εμβατήριο) και διάφορα αποσπάσματα από ιταλικές οπερέτες.
Αργότερα στην Αθήνα, μια πόλη ερειπωμένη, με λιγοστούς κατοίκους και ανύπαρκτη πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση, μια βαυαρέζικη, στρατιωτική επίσης, μπάντα έδινε υπαίθριες συναυλίες κοντά στη σημερινή πλατεία Κουμουνδούρου. Έτσι για πρώτη φορά ο λαός της Αθήνας θρεμμένος με το μονόφωνο δημοτικό τραγούδι και τη βυζαντινή υμνωδία, έρχεται σε επαφή με την πολύφωνη ευρωπαϊκή μουσική.
Αλλά και η υποτυπώδης μουσική ζωή που άρχισε να διαφαίνεται στο μεταξύ ξεκινούσε από Έλληνες που είχαν ανατραφεί και σπουδάσει στο εξωτερικό.


Get your own playlist at snapdrive.net!

Το 1836 το μάθημα της μουσικής έγινε υποχρεωτικό στα σχολεία της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας (Αρσάκειο) ενώ στη μουσική πρόοδο του τόπου, αξιόλογη ήταν και η προσφορά κάποιων ερασιτεχνικών ομίλων την περίοδο μέχρι το 1850. Τότε κάνουν την εμφάνιση τους στην Αθήνα και τα πρώτα πιάνα. Πιάνο, φυσικά, δίδασκαν ξένοι καθηγητές.
Η ανυπαρξία κάθε ίχνους ελληνικής μουσικής, λόγιας ή λαϊκής, που να πηγάζει από την παράδοση, φαίνεται και από το γεγονός ότι οι πρώτοι λαϊκοί τραγουδιστές της εποχής εκείνης προσάρμοζαν τα τραγούδια τους πάνω σε μελωδίες βαυαρικών θουρίων.
Οι στίχοι πάλι, όπως άλλωστε ήταν φυσικό για ένα «νεογέννητο» κράτος, στρέφονταν γύρω από την ανάκτηση και την εδραίωση της ελευθερίας. Τα λιγοστά λοιπόν τραγούδια είχαν μόνιμο θέμα την ανάσταση του έθνους, την ιερή αποστολή του στρατού κλπ.
«Τα παλληκάρια τα καλά δεν κλέφτουν, δεν αρπάζουν, μόνον τυράννους πολεμούν το δίκαιον παντού τιμούν. Μισούν την τυραννίδα και ζουν για την πατρίδα.» (Στεφ. Κανέλλου–1824)
Ωστόσο τα τραγούδια αυτά ήταν «ευρωπαϊκά» και όχι μόνο γα τα μελωδικά δάνεια, αλλά και γιατί καθιερώθηκαν στη συνείδηση ενός λαού που ταυτίστηκε με την εξελιγμένη Ευρώπη, σαν προοδευτική τέχνη.
Συμπερασματικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι την περίοδο από το 1824 μέχρι την εμφάνιση των πρώτων ιταλικών μελοδραματικών θιάσων στην Αθήνα, δεν την διακρίνει καν η απόπειρα δημιουργίας ελληνικού τραγουδιού.
Ενός τραγουδιού που να φανερώνει έστω την προσπάθεια να αποσπαστεί ο Έλληνας από τη δουλική μίμηση των ευρωπαϊκών προτύπων. Ενός τραγουδιού που να εκφράζει και να απεικονίζει τη νέα ελληνική πραγματικότητα. Κάτι που έτσι κι αλλιώς θα συνεχίσει να συμβαίνει και μετά τη γνωριμία του με το ιταλικό μελόδραμα.

Συνεχίζεται…


Get your own playlist at snapdrive.net!

Πηγές:
Τα στοιχεία των κειμένων είναι από το βιβλίο του Κώστα Μυλωνά: "Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού 1"
Τα τραγούδια είναι από τη δισκοθήκη μου.

8 σχόλια:

ΦΥΡΔΗΝ-ΜΙΓΔΗΝ είπε...

Υπέροχο τούτο σου ταξίδι!!!
΄Αλλο τόσο οι μουσικές σου επιλογές!!

Στο επόμενο λιμάνι..λοιπόν...

Φιλί και Γλαρένιες αγκαλιές

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα πια.
Εντυπωσιακή η σκέψη σου να ασχοληθείς με την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.
Και εξαιρετικά σημαντική.
Στην πραγματικότητα, υποθέτω ότι το έχεις συνειδητοποιήσει, γράφεις την ελληνική ιστορία βάζοντας και ήχο!!
Αλλά αυτό νομίζω ότι είναι ένα τεράστιο εγχείρημα και αν μπορέσεις να το φέρεις σε πέρας, θα έχεις προσφέρει τεράστια υπηρεσία στον τόπο.
Αφού δηλώσω ότι δεν έχω ιδέα μουσικής -κυριολεκτικά- και οι γνώσεις μου γύρω από την ιστορία είναι εκείνες οι λίγες από το σχολείο, θα μου επιτρέψεις να κάνω μια δυο επισημάνσεις, που ίσως μας βοηθήσουν όλους.
Ξεκινάς την καταγραφή από την δημιουργία του νεοελληνικού κράτους. Εχω την εντύπωση ότι στα πράγματα του πολιτισμού δεν υπάρχουν ασυνέχειες.. Ίσως, αν μπορείς, και έχεις πρόσβαση σε πηγές, θα ήταν καλό να ξεκινούσες από νωρίτερα. Από την εποχή της Βυζαντινής λεγόμενης αυτοκρατορίας.
Μια άλλη παρατήρηση έχει να κάνει με την θέση σου ότι δεν υπήρχε μουσική παιδεία στην μόλις απελευθερωθείσα Ελλάδα. Αδύνατη λιγο μου φαίνεται αυτή η θέση. Βεβαίως αστικό Κράτος δεν υπήρχε με την έννοια που σήμερα ξέρουμε, αλλά αστικά κέντρα που απελευθερώθηκαν υπήρχαν.
Ποια ήταν η μουσική που άκουγαν και διασκέδαζαν, οι επτανήσιοι; οι Γιαννιώτες; Στην Καλαμάτα και την Τρίπολη;
Δεν υπήρχε επίδραση της Δυτικής μουσικής στην Κρήτη, που για πολλους αιώνες ήταν ενετοκρατούμενη;Στο Φανάρι; Στην Σμύρνη (πάντα στην προεπαναστατικη εποχή αναφέρομαι), στα νησιά του Αιγαίου, που είχαν αναπτύξει το εμπόριο;
Ποια ήταν τα μουσικά ακούσματα εκεί; Πώς αφομοιώθηκαν αλλά και πώς επηρεάστηκαν από τους ντόπιους οι δυτικότροπες μουσικές προσεγγίσεις;
Θα μου πεις, ότι εσύ ξεκίνησες ένα απλό σημείωμα για να πιασεις κομβικά σημεία της μουσικής πορείας των πραγμάτων, και εγώ το πήγα...
Αλλά δεν νομίζεις ότι θα άξιζε να ασχοληθείς, αν μπορείς και έχεις τη δυνατότητα και τη διάθεση, με την ιστορία της Ελλάδας, όπως αυτή προκύπτει από τη μουσική εξέλιξη;

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

sotiris k.

Είναι βαριά η ευθύνη να γράφεις ιστορία και δε νομίζω ότι μπορώ να την αναλάβω...
Στην πραγματικότητα κι είναι παράλειψη μου που δεν το διευκρίνισα - καμιά φορά νομίζουμε ότι οι άλλοι διαβάζουν τη σκέψη μας - αυτό το "μουσικό ταξίδι" αναφέρεται, όχι τόσο στην ιστορία, όσο στην αισθητική αξιολόγηση του "έντεχνου", που έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού, με βάση το κριτήριο των κοινωνικών συνθηκών.
Το δημοτικό, το λαϊκό και το ρεμπέτικο τραγούδι, από τις αυθεντικότερες και πιο γνήσιες καταθέσεις στο νεοελληνικό χώρο, έχουν τη δική τους, ξεχωριστή καλλιτεχνική δομή με τη δική της συμπεριφορά.
:) :) :) :)

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

φυρδην-μιγδην

Σο επόμενο λιμάνι... :)

Ανώνυμος είπε...

Μα και από την πλευρά της αισθητικής, και πώς αυτή διαμορφώνεται επηρεασμένη από τις οικονομικοποιτικοκοινωνικές αλλαγές, πάλι δεν θα "αναγκαστείς" να γράψεις ιστορία;
(Ήδη ξεκίνησες να γράφεις ιστορία. Αυτό το θεωρώ δεδομένο :) )
Μη το φοβάσαι.. Από όσο μπορώ να αντιληφθώ έχεις στοιχεία.
Κατάθεσέ τα !!!

(Αμάν τι καταπιεστικός άνθρωπος είναι αυτός, ε; :) :) )
Καλό απόγευμα

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

sotiris k.

(Αμάν τι καταπιεστικός άνθρωπος είναι αυτός, ε;)
ΕΝΤΕΛΩΣ ΟΜΩΣ!!!
Θεωρώ τον εαυτό μου και όχι από μετριοφροσύνη, τον πιο ακατάλληλο άνθρωπο να γράψει την ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού.
Το έχουν κάνει ήδη αυτοί που κατέχουν το θέμα εκ των ένδον... αυτοί που τη δημιούργησαν!
Με την ευρύτερη έννοια πάντως, γράφω πράγματι μια ιστορία με "δικά μου λόγια".
Αν ακολουθήσεις το "σαπιοκάραβο" μου, θα καταλάβεις τι "θέλει να πει ο ποιητής"... :):):)

Ανασα του Βορρα είπε...

Στο "σαπιοκάραβό"σου και γω λοιπόν ως λάτρης της μουσικής και των ταξιδιών.
Καλό μας ταξίδι!

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

ανασα του βορρα

Καλώς τηνε κι ας "άργησε"...
Άντε να λύσουμε, να ξεκινήσουμε!
:) :) :)