Δευτέρα

Πάμε σαν άλλοτε... Λιμάνι 2o

Σύδεση με το πρώτο μέρος...
Γράφοντας την ανάρτηση με θέμα το Νέο Κύμα, ξαφνικά, είχα την αίσθηση ότι βρισκόμουν σε μια άλλη εποχή, στην εποχή εκείνη που ως παραγωγός μουσικών εκπομπών σε ραδιοφωνικό σταθμό, είχα την ευκαιρία να «φεύγω» από την καθημερινότητα... να «ταξιδεύω» με τα τραγούδια… Κι αποφάσισα πως θέλω να «φύγω» πάλι… ...σαν άλλοτε!!
Θα προσπαθήσω μέσα από αυτό το «μέσον» να μεταφέρω το σκηνικό μιας ραδιοφωνικής εκπομπής, «ταξιδεύοντας» στην εξέλιξη του Έντεχνου Ελληνικού Τραγουδιού και με σκοπό όχι τόσο την ιστορική καταγραφή όσο την αισθητική αξιολόγηση του, μέσα από τις κοινωνικές συνθήκες, περνώντας απ’ όλα τα «λιμάνια» του!! Ελάτε μαζί μου σε τούτο το «ταξίδι»…
Το μόνο που χρειάζεστε στις αποσκευές σας είναι κέφι!! Πολύ κέφι…

ΚΑΛΟ ΜΑΣ ΤΑΞΙΔΙ & ΚΑΛΗ ΑΚΡΟΑΣΗ...
Tο ιταλικό μελόδραμα

Ο πρώτος μελοδραματικός θίασος εμφανίζεται στην Αθήνα το 1837, εγκαινιάζοντας το δεύτερο ξύλινο θέατρο που στήθηκε ανάμεσα στην πλατεία και στην οδό Αιόλου. Επρόκειτο για ένα άθλιο μπουλούκι αποτελούμενο από μια σοπράνο κι ένα τενόρο για όλους τους ρόλους, ενώ πίσω απ’ τις κουίντες κάποιος εγγαστρίμυθος βεστιαρίστας αντικαθιστούσε στο τραγούδι ακόμα και την κοντράλτο. Δεν έπαιζαν ολόκληρη όπερα, αλλά αποσπάσματα ή πράξεις.
Οι «παραστάσεις» αυτές δεν κράτησαν πολύ. Ο θίασος διαλύθηκε και μαζί μ’ αυτόν και το θέατρο. Το πρώτο «επίσημο» θέατρο έγινε το 1838 στη σημερινή οδό Μενάνδρου (τότε Ηροδότου) σε κρατικό οικόπεδο. Η κυβέρνηση ήθελε ένα θέατρο κατάλληλο για όπερα, για τραγωδία κ. λ. π. Κάλεσε μάλιστα μελοδραματικό θίασο από την Ευρώπη, σε μια εποχή που οι δρόμοι της Αθήνας ήταν «βορβορώδεις και κονιορτοβριθείς εκτάσεις».
Το θέατρο, που οι Αθηναίοι θεωρούσαν μεγάλο απόκτημα, εγκαινιάστηκε με την όπερα του Donizetti «Lucia di Lammermoor». Το κοινό ενθουσιάστηκε!! Το ιταλικό μελόδραμα άρχισε να αποκτά φανατικούς οπαδούς…

Get your own playlist at snapdrive.net!

Σπουδαίο ρόλο στην επιτυχία αυτή έπαιξε φυσικά η παρθένα ακοή των Ελλήνων, όσον αφορά στη μουσική, αλλά και τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης όπως τα τολμηρά κουστούμια!
Η περίοδος εκείνη σημάδεψε την κατοπινή πορεία και εξέλιξη της μουσικής στον τόπο μας.
Μπορεί κανείς να πει ότι το ιταλικό μελόδραμα είναι ίσως η μοναδική πηγή που τροφοδότησε το ελληνικό αστικό τραγούδι μέχρι τη δύση του δέκατου ένατου αιώνα. Όλα τα «ελληνικά» τραγούδια της εποχής βασίζονταν σε μελωδίες από ιταλικές όπερες.
Οποιαδήποτε μουσική εκδήλωση πνίγεται μέσα στα ακούσματα από τις ιταλικές όπερες. Όλα τα άσματα «ψάλλονται» πάνω στις πασίγνωστες πια ιταλικές άριες. Το ιταλικό μελόδραμα για πάρα πολλά χρόνια θα αποτελεί την κύρια μουσική τροφή των Ελλήνων
Τον τρελό ενθουσιασμό του κοινού δεν κατάφεραν να σταματήσουν ούτε οι άγριες επιθέσεις των εφημερίδων, από μερίδα πνευματικών ανθρώπων, ούτε οι μύδροι που εξαπέλυσε ο στρατηγός Μακρυγιάννης : «Το Έθνος αφανίστη όλως διόλου και η θρησκεία εκκλησία εις την πρωτεύουσα δεν είναι και μας γελάνε όλος ο κόσμος. Οι φατρίες σας, το ᾿να το μέρος και τ᾿ άλλο, θέλετε θέατρο το φκειάσετε κι᾿ αυτό δια να μας μάθη την παραλυσία. Και δι᾿ αυτό παίρνουν δυο αδέλφια δυο αδελφές. Ό,τι του λες η θρησκεία δεν είναι τίποτας!» Και τα παιδιά οπού τα στέλνουν να φωτιστούν γράμματα κι᾿ αρετή, από μέσα το κράτος κι᾿ απόξω, φωτίζονται την τραγουδική και ηθική του θεάτρου. Δεν ρωτήσαμεν την Ευρώπη όταν ήταν ᾿σ την δική μας κατάστασιν ήθελε να φκειάση θέατρα, ή τήραγε τις άλλες τις ανάγκες κ᾿ έφκειανε τους ναούς της, να δοξάζη τον Θεόν να τους φωτίζη εις το καλό, και σκολειά να γιομίζη ο μαθητής προκοπή κι᾿ αρετή, να γένη άξιος της κοινωνίας και όχι άξιος της απιστίας και παραλυσίας, να πουλή δι᾿ αυτά τα βιβλία του; Δι᾿ αυτείνη την προκοπή σου στέλνει κάθε γονέος το παιδί του εις την πρωτεύουσα; Αυτά τα φώτα να γυμναστή; Αλλοίμονο ᾿σ εκείνους οπού χύσανε το αίμα τους και θυσιάσανε το δικόν τους να ιδούνε την πατρίδα τους να είναι το γέλασμα όλου του κόσμου και να καταφρονιώνται τ᾿ αθώα αίματα οπού χύθηκαν!»


Get your own playlist at snapdrive.net!
Υπάρχει βέβαια ένα μικρό χρονικό διάστημα όπου παρουσιάζεται μια προσπάθεια από Έλληνες τροβαδούρους να «ψελλίσουν» τραγούδια που περιέχουν κάποια πρωτογενή ελληνικά στοιχεία. Είναι το διάστημα εκείνο της πολιτικής αστάθειας που ακολούθησε την έξωση του Όθωνα, που «εμπόδισε» την προσέλευση ιταλικών μελοδραματικών θιάσων. Το περιεχόμενο των στίχων σ’ εκείνα τα τραγούδια είναι διαφορετικό από το περιεχόμενο των πρώτων, μετά την απελευθέρωση τραγουδιών. Ο τροβαδούρος δεν υμνεί πλέον την πατρίδα, τη θρησκεία ή την ανδρεία… υμνεί τον έρωτα! «Οποία μαύρη άβυσσος ενώπιον μου χαίνει,
οποίο μέλλον σκοτεινόν εις το εξής μοι μένει. Πάσα ελπίς μ’ αφήνει! Δεν μ’ αγαπά εκείνη.» (στίχοι – μουσική Νικολάου Ζαΐμη)
Πολύ σύντομα όμως η δυνατότητα προσέλευσης ιταλικών μελοδραματικών θιάσων αποκαθίσταται και το «αναιμικό» ελληνικό τραγούδι θα πεθάνει εν τη γενέσει του και στη μουσική ατμόσφαιρα του τόπου θα κυριαρχήσει το νέφος της ιταλικής μελωδίας।
Την αγάπη του Έλληνα για το ιταλικό μελόδραμα προκάλεσε το γεγονός ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση। Η μουσική του ιταλικού μελοδράματος, που γοητεύει άλλωστε ακόμα και σήμερα, δεν είχε καμιά σχέση με την άμουση και ψεύτικη μουσική παιδεία των καθαρευουσιάνων τροβαδούρων. Από την άλλη η έλλειψη Μαζικών Μέσων Ενημέρωσης ήταν ένας σοβαρός λόγος για να πέφτει στο κενό οποιαδήποτε μουσική προσπάθεια, έστω κι αν υπήρχε. Έτσι το θέατρο, το μόνο μέσο ζωντανής επικοινωνίας της εποχής, ήταν η μοναδική πηγή για τη μουσική καλλιέργεια του λαού. Ως εκ τούτου, το ιταλικό μελόδραμα δεν μπορούσε παρά να κερδίσει την πρώτη θέση στις προτιμήσεις και τα γούστα του κοινού, όταν μάλιστα προερχόταν από την εξελιγμένη και προοδευτική Ευρώπη.
Το μόνο που θα μπορούσε να απαγκιστρώσει τον Έλληνα από τη σαγήνη και τη μουσική γοητεία της ιταλικής μελωδίας θα ήταν ένα «ελληνικό τραγούδι», τέτοιο που να μπορεί να ανταγωνιστεί τις ιταλικές άριες. Σε μια, όμως, νεκρωμένη – από κάθε άποψη – Ελλάδα αυτό ήταν εντελώς αδύνατον.
Δεν υπήρχαν ούτε οι υποτυπώδεις προϋποθέσεις για τη δημιουργία καλλιτεχνικής ζωής, συγκρίσιμης μ’ εκείνη των αναπτυγμένων Ευρωπαϊκών κρατών.
Μπορεί βέβαια η βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι να είχαν φτάσει ήδη σε υψηλά επίπεδα και να τα διέκρινε μια αισθητική τελειότητα αλλά το πολιτιστικό αυτό υλικό δεν είχε ακόμα αποτελέσει την αφετηρία για ένα νέο μουσικό ξεκίνημα. Δεν είχε ακόμα γίνει η βάση πάνω στην οποία θα στηριζόταν μια νέα γενιά καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, κατάλληλων να εκφράσουν τις νέες κοινωνικές συνθήκες και αισθητικές απαιτήσεις.
Σε σημείο μάλιστα τέτοιο που να μπορεί να υψώσει πνευματικό ανάστημα στην Ιταλία του Βέρντι ή την Αυστρία του Σούμπερτ.

Το ιταλικό μελόδραμα, λοιπόν, θα είναι πια ο κύριος ρυθμιστής στην εξέλιξη της μουσικής στον τόπο μας και ειδικά στο τραγούδι μέχρι σχεδόν, όπως προανέφερα, τη δύση του δέκατου ένατου αιώνα.


Get your own playlist at snapdrive.net!


Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ αι...


ΠΗΓΕΣ:
Κώστα Μυλωνά: "Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού 1"
Στρατηγού Μακρυγιάννη ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
Η δισκοθήκη μου & όχι μόνον...













12 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

και μετά λες... :)
Πραγματικά πολύ ενδιαφέρον το κείμενό σου ΚΑΙ σήμερα...

Περιμένουμε τις συνέχειες..

olygirtos είπε...

Αυτή είναι η μία πλευρά όπως την περιγράφεις,η πλευρά μιας αστικής τάξης που σαν πρότυπο έχει ότι κουβάλησε από διάφορους τόπους!Ευρώπη,Βαλκάνια,Ρωσία,Ανατολή
Ο λαός έχει για καθημερινή χρήση την δική του μουσική πολύ πιο εκφραστική και ζωντανή ικανή να καλύψει τις συναισθηματικές του ανάγκες προσαρμοσμένη κατά τόπους .
Ο αγώνας να επιβληθούν τα ξενόφερτα κράτησε πολύ και κρατά ακόμα.
Στο σχολείο θυμάμαι σε όσες τάξεις δίδασκαν μουσική αυτό που προσπάθησαν να μας περάσουν τότε, ήταν που το νέο κύμα τάραξε τα νερά,με όλους όσους αναφέρεις(μην αδικείς την Αρλέτα)।Τότε ήταν που ακούσαμε μετά από το σχετικό σήμα από την Φωνή της Αλήθειας,το "Σώπα όπου να ναι θα σημάνουν οι καμπάνες",το Καντο Χενεραλ,από την Μόσχα η την Ντόιτσε Βελε ,τότε ήταν που καταλάβαμε πως υπήρχε κι άλλη μουσική στην Ελλαδα।Το καθεστώς δέν επέτρεπε στό τότε ρδιόφωνοο ή την τηλεόραση τίποτα άλλο ,μόνο από χέρι σε χέρι καμιά κασέτα ή κανένα δίσκο στη ζούλα,περισσότερο μετά τα γεγονότα του πολυτεχνείου.Η Ελληνική μουσική εκφράζετε λεύτερα από το 74 και μετα.
Όμορφες θύμησες ,όμορφα και τα νιάτα κι ας ήταν νύχτα

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

sotiris k.

Τώρα που πήρα φόρα?? Θα συνεχίσω...
Σ' ευχαριστώ... :)

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

olygirtos

Αυτά τα καθεστώτα!!!
(Σε κάθε τους μορφή...)

Ανώνυμος είπε...

Με ... "έμπασες" σε μια θάλασσα νοσταλγική , να ταξιδεύω ... Και τί καλύτερο σ' αυτό το ταξίδι , το Τραγούδι να έχεις για καπετάνιο ...
Όμορφο ταξίδι .... σ' ευχαριστώ .

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

silia

Καλώς όρισες!
Μείνε στη συντροφιά μας... Το ταξίδι μόλις άρχισε!

island είπε...

Καλησπέρα.Με ενδιαφέρον παρακολουθησα και διάβασα την πολύ καλή πραγματικά δουλειά που έκανες.Υπήρχαν στοιχεία που δεν τα ήξερα όπως ο λόγος το Μακρυγιάννη για το θέμα.Να κάνω όμως κάποιες παρατηρήσεις.

Στην πλειάδα των γραμμών του κειμένου σου αναφέρεις ότι η μουσική παιδία των Ελλήνων ήταν το ιταλικό μελόδραμα.Ποιών Ελλήνων όμως;Της αστικής τάξης,της μεσαίας τάξης,ή της χαμηλής τάξης;

Έχει ακουστεί κατά καιρούς ότι και ο Εθνικός Ύμνος έχει βασιστεί επάνω σε ιταλικό μελόδραμα(βέβαια δεν μπορώ να καταλάβω το συσχετισμό αφού η μουσική και η ρυθμιή των στοίχων και της μελωδίας είναι βασισμένη πάνω στο τσάμικο).

"...Μπορεί βέβαια η βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι να είχαν φτάσει ήδη σε υψηλά επίπεδα και να τα διέκρινε μια αισθητική τελειότητα αλλά το πολιτιστικό αυτό υλικό δεν είχε ακόμα αποτελέσει την αφετηρία για ένα νέο μουσικό ξεκίνημα. Δεν είχε ακόμα γίνει η βάση πάνω στην οποία θα στηριζόταν μια νέα γενιά καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, κατάλληλων να εκφράσουν τις νέες κοινωνικές συνθήκες και αισθητικές απαιτήσεις..."

Το παραδοσιακό τραγούδι ήταν ήδη η αρχή.Ήταν ήδη το νέο μουσικο ξεκίνημα.Παίρνοντας στοιχεία από τους ήδη πεθαμένους(σαν μουσική εξέλιξη)βυζαντινούς ύμνους,βασισμένο πανω σε επαναστατικούς ρυθμούς θεμελίωσε την απαρχή του ρεμπέτικου που εκεί κατά το 1900 υπήρχε το ρεμπέτικο της Πόλης και των παραλίων στη Σμύρνη αλλά και το ρεμπέτικο των γειτονιών του Πειραιά.Το μεν πρώτο πιο εύθυμο λόγω καταγωγής απ΄θαλάσιες περιοχές αλλά και λόγω καλής οικονομικής κατάστασης του λαού ενώ του Πειραιά ήταν πιο βαρύ και αδιάλλακτο λόγω της περιθωριοποίησης αλλά και της κακής οικονομικής κατάστασς του λαού.

Αν βέβαια αναφέρεσαι μόνο στα ακούσματα της "αστικής τάξης"(βάζω τον όρο σε εισαγωγικά γιατί υπάρχουν αμφιβολίες αν υπήρξε ποτέ αστική τάξη μετα πρότυπα τα ευρωπαϊκα΄στην Ελλάδα)τότε ο παραπάνω συλλογισμός μου αναιρείται.

Θαυμάσια η γραφή σου.εριμένω με αγωνία την συνέχεια...

Φιλί...

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

island

>"Άργησες" και την τούρτα των γενεθλίων (βλέπε ανάρτηση 14-01-08) τη φάγαμε... :)
Παρ' όλα αυτά και για το δώρο (muppet show)που μου έκανες, έστω και συμπτωματικά, σε καλωσορίζω στο "σαπιοκάραβο" και στο ταξίδι μας(είμαστε ήδη στο 2ο "λιμάνι"...).
>Το θέμα μου είναι η "αναπαράσταση" μιας ραδιοφωνικής εκπομπής που αναφέρεται στην εξέλιξη του Έντεχνου Ελληνικού Τραγουδιού με σκοπό την αισθητική του αξιολόγηση μέσα από τις κοινωνικές συνθήκες. Είναι παράλληλη ίσως αλλά ξέχωρη από τα άλλα είδη μουσικής.
>Αναφέρω ότι το ιταλικό μελόδραμα ήταν η μουσική παιδεία των Ελλήνων. Ποιών Ελλήνων? Στις πηγές μου δε γίνεται διαχωρισμός αλλά πιστεύω ότι πρόκειται για τους Έλληνες που είχαν την "πολυτέλεια" έστω και ξεπουλώντας ότι είχαν όπως αναφέρει και ο σταρτηγός Μακρυγιάννης, να παρακολουθούν τις παραστάσεις.
>Δεν ξέρω αν τα παραπάνω απαντούν στα ερωτηματικά σου. Υπόσχομαι να απευθυνθώ και σε άλλες πηγές ώστε όλοι (εμού περιλαμβανομένης) να έχουμε μια πιο εμπεριστατωμένη άποψη.
>Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

Κούκος είπε...

Aμάλθεια καλή μου μπράβο για την επιλογή σου και τα κουράγια σου!
Μαθαίνουμε πράγματα που δεν γνωρίζαμε μέχρι τώρα και τα δίνεις πολύ όμορφα και με περισσή γνώση.
Μια τεχνική παρατήρηση μόνο.
Αν αριθμήσουμε απο το πάνω μέρος της σελίδας μεχρι κάτω τους players με τα τραγούδια που έχεις βάλει ξεκινάμε από το ένα ψηλά και φτάνουμε στο 16. Για κάποιο τεχνικό λόγο παίζουν μόνο οι 7, 9, 15 και 16. Δες το και διόρθωσέ το.
Για οποιαδήποτε βοήθεια σφύρα.

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

κουκος

Δεν ήξερα! Δε ρώταγα?

Την ίδια Τεχνική Παρατήρηση έκανα κι εγώ σήμερα. Δεν μπορούσα όμως να καταλάβω γιατί δεν ακούγονται τα τραγούδια...
Μέχρι που θυμήθηκα ότι χτες βράδυ, είχα τη "φαεινή" ιδέα να "καθαρίσω" το φάκελο μου στο snap για να μη βαράινει(?) TI NA ΠΕΙΣ...(?!)
Δοκιμάζοντας όμως τα τραγούδια της επόμενης ανάρτησης που έχω στο πρόχειρο, αλλά μου 'κοψε να μην "πετάξω" μέχρι να τη δημοσιεύσω (αύριο) είδα ότι όλα βαίνουν ΚΑΛΩΣ!!
Και τότε κατάλαβα ότι άλλο πράμα το καθάρισμα στο σπίτι κι άλλο στο INTERNET...
Γηράσκω(!) αεί Διδασκόμενη(?)[και αντίστροφα τα σημεία στίξης δε με χαλάνε... :)]
Σ' ευχαριστώ πάντως για την πρόθεση να με βοηθήσεις! Θα το έχω υπ' όψιν μου στην επόμενη "ιδέα" που θα μου έρθει...(από ιδέες άλλο τίποτα!!)
Σ' ευχαριστώ επίσης για τα καλά σου λόγια (αν και τη γνώση την "κλέβω") και σε καλώ να δείς τα θέματα πάλι ΜΕ τα τραγούδια που τα συνοδεύουν, διότι αυτή είναι η ουσία τους!
Τα λέμε...

ΥΓ. Την ώρα που έγραψες το σχόλιο σου είχα ήδη αρχίσει την επαναφορά των τραγουδιών στο φάκελο, αλλά δεν μπορώ να ξέρω πόσα από αυτά είχαν αποκατασταθεί! και συνεχίζωωωω

Ανασα του Βορρα είπε...

Καπετάνισσα,
κράτα γερά το τιμόνι και συνέχισε να μας ταξιδεύεις.

τo τέρας της «αμάθειας» είπε...

ανασα του βορρα

Όρτσα τα πανιά!!!